Barczewko to wieś w północno-wschodniej Polsce (warmińsko-mazurskie) o średniowiecznym rodowodzie i historycznej nazwie – Alt Wartenburg. Pierwszy człon nazwy (niem. Alt – stary) zawiera informację, że miejscowość poprzedzała dzisiejsze Barczewo (niem. Wartenburg). Przed przybyciem Krzyżaków do Prus były to ziemie zamieszkiwane przez plemiona pruskie. Barczewko leżało w Puszczy Galindzkiej, na obszarze nazywanym terra Gunelauke. W czasie krzyżackiej konkwisty tereny te weszły we władanie biskupów warmińskich. Warmia była regionem autonomii kościelnej wchodząc pierwotnie w skład Prus Krzyżackich, a w latach 1466-1772 będąc częścią Królewstwa Polskiego.
Stanowisko archeologiczne w Barczewku jest unikatem na skale europejską, gdzie mamy do czynienia z tzw. przypadkiem pompejańskim oznaczającym nagłe i tragiczne zdarzenie z przeszłością, o olbrzymim znaczeniu naukowym. Tak zwane „Stare Miasto”, nad jez. Wadąg, stanowi specyficzną kapsułę czasu zawierającą doskonale zachowane relikty średniowiecznego miasta, w tym kompletny układ przestrzenny z rozmieszczoną wokół rynku zabudową oraz cmentarzyskiem mieszkańców. Leżą tam najpewniej szczątki osadników przybyłych ze Śląska oraz pruskich autochtonów. Młoda kolonia miejska rozwijała się w latach ok. 1325-1354, gdzie jej powstanie zainicjował biskup Eberhard z Nysy, wznosząc strażnicę nad Pisą. O dramatycznym końcu wspominają źródła średniowieczne: „Roku 1354 Kiejstut, Olgierd z Bojarami śpieszą do Wartenberga w ziemi Gunelauken, którą nieprzyjacielskim obyczajem ogniem niszczą i nikt z rąk ich nie uszedł”.
Badania w Barczewku rozpoczęto w 2013 r. serią nieinawazyjnych prospekcji w ramach polsko-niemieckiego projektu „Barczewko – warmińskie Pompeje” kierowanego przez zespół: prof. Felix Bierrmann (UAG Getygna/UG Greifswald), prof. Christofer Herrmann (UG Gdańsk) i dr Arkadiusz Koperkiewicz (UG Gdańsk). Obecnie badania są kontynuowane w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki pt. „Barczewko – historia ogniem pisana. Średniowieczne zaginione miasto i urbanizacja Puszczy Galindzkiej”, realizowanego przez zespół Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego pod kierownictwem dr Arkadiusza Koperkiewicza. Wyniki tych prac podkreślają wyjątkowość zachowanych pozostałości budynków i materialnych reliktów XIV wieku, będących świadectwem życia mieszkańców oraz ich tragicznego końca. W 2025 r. minie dokładnie 700 lat od założenia strażnicy, co dodatkowo podkreśla znaczenie tego miejsca jako pomnika początków historii Warmii.
Badania nad projektem Barczewko/Stare Miasto doczekały jubileuszu 700-lecia założenia strażnicy Wartberg i miasta nad jez. Wadąg. Miasto powstało z inicjatywy...
Już 25 listopada (poniedziałek) w czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ostródzie odbędzie się „Spotkanie z historią”, którego gościem będzie dr...
Podczas badań archeologicznych prowadzonych w 2024 r. w obrębie pochówków na terenie dawnego cmentarzyska, natrafiono na zbiór bliżej nieokreślonych zabytków....
